De focus in de Smart City heeft zich de laatste jaren verschoven van technologische innovatie naar de leefbaarheid voor de burger. De openbare ruimte is uitgerust met verschillende sensoren om een constante stroom aan data te verzamelen over deze ruimte en de mensen die zich hierin bewegen. Echter blijft de vraag: van wie is deze data? De sensordata worden uitgewisseld en inzichtelijk gemaakt voor gebruik door IT bedrijven als Cisco, IBM en Google. Dit gebeurt in opdracht van de gemeente die met deze data haar beleid wil aanscherpen, om zo de burger beter te kunnen dienen. De burger, die tevens onderwerp is van de gegenereerde data. Sensordata dient dus meerdere personen, maar van wie ís deze data dan?

In Europa lijkt het antwoord: de burger.

Steeds meer Smart City projecten stellen de betrokkenheid van de burger centraal. Bijvoorbeeld het project Smart Emission in Nijmegen waar burgers gevraagd zijn hun huis uit te rusten met sensoren die de luchtkwaliteit real-time meten. De data die deze metingen opleveren worden geijkt aan de data verzameld door RIVM. Via een dashboard kan de burger deze datastroom in de gaten houden.

Een ander voorbeeld is het ‘Dampbusters’ project in Bristol. Dit project is opgestart om inzicht te krijgen in het veelvoorkomende probleem van vocht en schimmel in de huizen in Bristol. Als antwoord hierop werden de ‘Frogboxes’ ontworpen, een temperatuur en luchtvochtigheid sensor in de vorm van een kikker. Deze kikkers geven inzicht in de vochtigheidsgraad in je huis en bieden tips wat je hiertegen kunt doen.

Burgers nemen dus steeds meer mede-eigenaarschap over hun omgeving via sensoren. Echter brengt het verzamelen van data aan of in huis ook ethische vragen betreft privacy met zich mee. Momenteel worden sociale platforms als Facebook en Grindr hard afgerekend omdat zij persoonlijke informatie van gebruikers delen met derde partijen. Op eenzelfde manier kan de aan huis gegenereerde sensordata privacygevoelige informatie publiek maken, omdat deze worden opgenomen in bijvoorbeeld een openbaar dashboard. Een geluidssensor aan huis meet niet alleen overlast van het muziekfestival in het nabijgelegen park. De gegevens kunnen tevens inzichtelijk maken wanneer buurtbewoners wel of niet thuis zijn.

Moeten de burgers die niet willen dat hun directe omgeving vast wordt gelegd in data dan gewoon niet meedoen aan deze slimme projecten en tevens afzien van alle voordelen die deze projecten opleveren? Volgens Decode niet. Dit consortium, gefinancierd door de Europese Commissie, geeft burgers de mogelijkheid om zelf te beslissen welke data zij wel en niet delen. Het gaat hierbij om de data die burgers online genereren, via het Internet of Things en via sensoren. Op deze manier kun je bijvoorbeeld zelf bepalen dat je alléén de geluidsdata met de gemeente deelt afkomstig van het muziekfestival in het park.

Op deze manier krijgen burgers écht eigenaarschap over de verzamelde data in hun omgeving.

Bent u benieuwd hoe u zich als digitaliserende gemeente voor kunt bereiden op ethische discussies over privacy en wat u kunt doen om deze discussies te adresseren? 14 en 15 mei organiseert Smart City Academie een 2-daagse waar aan de hand van concrete cases op het gebied van energie, watermanagement, verlichting en vervoer de praktische aspecten van de Smart City worden geadresseerd. Geïnteresseerd? U kunt u hier inschrijven.